Programma 1

Sociaal domein

Dit programma staat in het teken van de drie decentralisaties. Deze brengen veel taken naar de gemeente op het gebied van werk, zorg en jeugd. We hebben dit jaar geïnvesteerd in samenwerking tussen verschillende partners, het beleid voor hulp bij het huishouden is structureel gemaakt en er zijn veel uitkeringsgerechtigden uitgestroomd naar arbeid. Ook is in 2016 de eerste dag van de Jonge Mantelzorgers georganiseerd en hebben we door het realiseren van verschillende projecten bijgedragen aan het verbeteren van de situatie van inwoners met een laag inkomen.

Begroot € 19.455
Realisatie € 18.883
Resultaat € 572

Thema's

Jeugd

Wat willen we bereiken?

Ieder kind en iedere jongere groeit op in een veilige en gezonde omgeving. We bevorderen de mogelijkheden die jongeren krijgen om hieraan zelf vorm te geven, door ze mee te laten doen aan de samenleving en door ze de mogelijkheid te geven hun talenten te ontwikkelen. Er wordt een beroep gedaan op het zelf oplossend vermogen en de manieren om de sociale omgeving om hulp of ondersteuning te vragen. Waar nodig ondersteunen we jongeren en/of hun ouders/opvoeders. Indien nodig zetten we sneller professionele hulp in. Binnen het Passend Onderwijs krijgt een kind een aanbod dat bij hem of haar past.

Wat hebben we bereikt?

De samenwerking tussen het gebiedsteam en partners in de (algemene) jeugdvoorzieningen verloopt steeds beter. De pilot Consulent Jeugd & Gezin is gestart in Appelscha. Ook zijn er voorbereidingen getroffen om in 2017 te starten met een praktijkondersteuner Huisarts (POH). Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over onderwijs-zorgarrangementen. We zien dat de Verwijsindex Fryslân in onze gemeente steeds meer wordt gebruikt. Verder is in 2016 de eerste Dag van de Jonge Mantelzorgers georganiseerd en hebben we een beeld gekregen van deze doelgroep en hun behoeften qua ondersteuning. Samen met maatschappelijke partners en inwoners hebben we een basis gelegd voor samenwerking bij beleidsvorming.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

In 2016 hebben we geïnvesteerd in kortere lijnen tussen de gemeente, (algemene) jeugdvoorzieningen en inwoners. We hebben daarvoor een eerste Rondetafelsessie georganiseerd. Daarnaast overleggen we regelmatig met lokale partners binnen de Lokale Educatieve Jeugdagenda (LEJA). Ook zoeken we partners op wanneer er vraagstukken zijn waar zij mee te maken hebben. Zo hebben we bijvoorbeeld samen met maatschappelijke partners en inwoners gewerkt aan een nieuwe opdrachtformulering voor het jongerenwerk in onze gemeente en zijn we in gesprek met een aantal huisartsen om na te denken over de verbinding tussen huisartsen en jeugdhulp. Dankzij Chats & Quests worden we gevoed met informatie vanuit de jongeren, dit hebben we bijvoorbeeld gebruikt om de Dag voor de Jonge Mantelzorgers vorm te geven.

Wat merkt de inwoner ervan?

We regelen lokaal wat kan en regionaal/provinciaal wat moet. Hulp en ondersteuning organiseren we zoveel mogelijk dichtbij de inwoner. Partijen die met jongeren werken, werken samen en weten elkaar meer en meer te vinden. Het gebiedsteam is de gemeentelijke toegang voor inwoners voor zorg en ondersteuning.

Jongeren merken dat de gemeente regelmatig contact met ze zoekt via Chats & Quests. Dit proces heeft er ook toe geleid dat jonge mantelzorgers in onze gemeente merken dat ze gewaardeerd worden en dat er leeftijdsgenoten zijn die in eenzelfde situatie zitten.

Wet maatschappelijke ondersteuning (inclusief AWBZ)

Wat willen we bereiken?

Het vergroten van zelfredzaamheid en participatie van inwoners. Mensen blijven zo lang mogelijk thuis wonen en ontvangen zorg dicht bij huis.

Wat hebben we bereikt?

Het beleid voor hulp bij het huishouden binnen de Wmo is structureel gemaakt. Transferpunten van Friese ziekenhuizen hebben mandaat om tijdelijk hulp bij het huishouden in te zetten. Er is een OWO-onderzoek gestart naar vervoer binnen de Wmo dagbesteding. Resultaten worden in 2017 bekend.

De aanbesteding hulpmiddelen voor 2017 is afgerond, de huidige aanbieder HMC is als winnaar uit de bus gekomen. De Blijverslening wordt per 2017 ingevoerd.

Het wettelijk verplichte cliëntervaringsonderzoek Wmo en Jeugdwet is in OWO-verband uitgevoerd (inclusief de Participatiewet).

Aanbieders zijn betrokken bij beleidsbepaling en uitvoering van het sociaal domein. Dit heeft geleid tot een voornemen om complementaire hulp (bepaalde vormen van therapie op het snijvlak van begeleiding) mogelijk te maken. Er is een digitaal kwaliteitsonderzoek uitgevoerd om de kwaliteit van de zorg te kunnen verbeteren. De nieuwe Adviesraad Sociaal Domein is gestart met haar werkzaamheden.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Met inwoners die in 2014/2015 al zorg ontvingen zijn herindicatiegesprekken gevoerd en maatwerkplannen opgesteld. Ziekenhuizen en aanbieders zijn geïnformeerd over tijdelijk inzetten van hulp zodat na ontslag uit het ziekenhuis direct hulp kan worden ingezet.

Een mobiliteitsregisseur is in de arm genomen die alle vervoersbewegingen op elkaar legt met als doel slimme vervoerscombinaties te maken. Aanbieders zijn hierover geïnformeerd.

We hebben vier keer een fysieke overlegtafel gehouden met een afvaardiging van 240 aanbieders. Ook hebben we kennismakingsbijeenkomsten georganiseerd met aanbieders en het gebiedsteam.

De Adviesraad heeft advies dan wel input geleverd bij het opstellen van maatwerkplannen, het onderzoek naar vervoer binnen de dagbesteding, de aanbesteding van de hulpmiddelen, de invoering van de blijverslening en de voorbereiding van het GGK en bij de Compensatieregeling eigen risico.

Wat merkt de inwoner ervan?

Onze inwoners die zorg en/of hulp nodig hebben, hebben dat in de vorm van een maatwerkvoorziening ontvangen.

Participatie

Wat willen we bereiken?

Meer mensen doen mee aan de samenleving en benutten hun talenten. Werk biedt daarvoor het beste perspectief. Meer mensen (met of zonder arbeidshandicap) gaan aan het werk. Jongeren die voortijdig de school verlaten gaan weer naar school om een startkwalificatie te halen. Inwoners zetten zich in voor vrijwilligerswerk of een tegenprestatie. Voor wie de mogelijkheden om te participeren beperkt zijn, bieden we zinvolle dagbesteding.

Wat hebben we bereikt?

In 2016 zijn veel uitkeringsgerechtigden uitgestroomd naar arbeid of hebben parttime of tijdelijk werk verricht. Dit hebben we gerealiseerd door inzet van diverse re-integratie-instrumenten en persoonlijke begeleiding. We hebben met leerwerktrajecten uitkeringsgerechtigden geholpen bij het behalen van een startkwalificatie. Jongeren worden in samenwerking met het RMC zoveel mogelijk weer naar school (terug) geleid. Uitkeringsgerechtigden zetten zich in voor de samenleving in de publieke ruimte, in de wijken en buurten door leerwerktrajecten, vrijwilligerswerk, mantelzorg en de tegenprestatie.

Verschillende re-integratiebureaus hebben hun krachten gebundeld om nog beter de uitkeringsgerechtigden aan werk te helpen. Door middel van ESF-subsidies en bijdragen van de provincie Fryslân kunnen we extra re-integratie-instrumenten inzetten.

Uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt participeren door programma’s waarin gewerkt wordt aan gezondheid, bewegen en buurtactiviteiten.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Baanbrekend Fryslân en de eigen accountmanager ondersteunen mensen met een beperkte afstand tot de arbeidsmarkt bij het vinden van een baan. Voor mensen met een grotere, maar overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt zetten we maatwerktrajecten in of maken we gebruik van Flextensie. In 2016 hebben we extra ingezet op werken en leren. Op de Boerestreek in Appelscha gingen uitkeringsgerechtigden aan het werk in de publieke ruimte, gecombineerd met een opleiding in de groenvoorziening. Door deelname aan het Wijkleerteam hebben 14 deelnemers een startkwalificatie behaald op MBO 2-niveau in de zorg en dienstverlening. De studenten verleenden ondersteunende werkzaamheden in de niet geïndiceerde zorg in de wijken in Oosterwolde en in verzorgingshuis ‘Rikkingahof’. In de tweede helft van 2016 is een tweede groep van 17 leerlingen gestart met de opleiding.

In samenwerking met het UWV en Terra Next zijn we gestart met een leerwerkproject voor 10 Wajongers en uitkeringsgerechtigden uit de bijstand met een arbeidshandicap. De werkzaamheden en opleiding vinden plaats op de golfbaan in Appelscha. In 2016 is een groep van 15 statushouders in Oosterwolde begonnen met een Flex MBO-opleiding (Entree voor volwassen) via het ROC Friesland College.

In 2016 zijn 50 uitkeringsgerechtigden aan de slag gegaan met de uitvoering van een tegenprestatie. Uitkeringsgerechtigden met een (bijna) niet meer te overbruggen afstand tot de arbeidsmarkt nemen deel aan participatieprogramma’s zoals Voor de Wijk, door de Wijk en Iedereen in Beweging en Door bewegen blijf je fit.

Wat merkt de inwoner ervan?

De inzet van uitkeringsgerechtigden in projecten en leerwerktrajecten gericht op de publieke ruimte levert voor de inwoner een verzorgde woonomgeving op. Ook vrijwilligers leveren hier een bijdrage aan. Via het Wijkleerteam en mantelzorgers wordt steun en zorg verleend aan inwoners die niet meer via de WMO geïndiceerd worden. Oudere inwoners ervaren hierdoor minder eenzaamheid en kunnen langer zelfstandig wonen.

Wat willen we bereiken?

Beheersbaarheid van de uitgaven voor de WSW door een verantwoorde en versnelde afbouw met ingang van 2015. We doen dit verantwoord, met perspectief voor de medewerkers.

Wat hebben we bereikt?

In het voorjaar van 2016 is de Gemeenschappelijke Regeling (GR) aangepast. Daardoor is het nu mogelijk voor de deelnemende gemeenten om een zelf (een deel van) de sociale werkvoorziening uit te voeren. Vier gemeenten hebben aangegeven dat zij dit willen doen, te beginnen met de groenvoorziening. Ook Ooststellingwerf heeft besloten een deel van de WSW zelf uit te voeren. We starten met de overname van tien groen medewerkers van de GR in 2017. In de jaren daarop volgen nog dertig medewerkers.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Over de overname is overleg gevoerd met de GR, Caparis en de drie andere gemeenten die zelf weer het groen willen uitvoeren. Doel van het overleg met de drie andere gemeenten is het synchroniseren van onze wensen en vragen richting Caparis. In het overleg van de acht gemeentesecretarissen vindt een nadere uitwerking plaats van de uitgangspunten voor de overname, onder andere op het gebied van de frictiekosten. Intern is een ambtelijke werkgroep actief om de overname in goede banen te leiden wat betreft werk, HRM, financiën en juridische zaken.

Wat merkt de inwoner ervan?

Door het integreren van de Caparis-medewerkers bij de Buitendienst, ontstaat een betere onderlinge samenwerking en aansturing, waardoor de prestaties worden verbeterd.

Wat willen we bereiken?

We willen dat de dorpen zelf sturen in de leefbaarheid van hun eigen dorp.

Wat hebben we bereikt?

De dorpsbelangen en bewonerscommissies hebben hun wijk- en dorpenbudgetten ingezet bij diverse activiteiten en projecten voor de leefbaarheid in de wijken en dorpen.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

De dorpsbelangen en bewonerscommissies denken op regio-niveau mee met het gemeentebestuur over regiozaken. Ook wordt een aantal zaken gezamenlijk en regionaal opgepakt.

Wat merkt de inwoner ervan?

De dorps-en wijkbudgetten zijn vrij besteedbaar voor de besturen van de Plaatselijk Belangen en Bewonerscommissies. Deze besturen hebben de budgetten benut voor diverse activiteiten en projecten in de dorpen en wijken. Bijvoorbeeld organisatie Avondvierdaagse Oosterwolde, jaarlijkse tentfeest, bijdrage voor een pannakooi, organiseren buurtfeest Oosterwolde Zuid, Burendagen etc.

Inkomensverstrekking

Wat willen we bereiken?

We betrekken mensen bij de samenleving, voorkomen verdere achterstand tot de maatschappij en bevorderen een goede gezondheid.

Wat hebben we bereikt?

Door uitvoering te geven aan het ‘bestedingsplan armoedegelden’ hebben we bijgedragen aan het verbeteren van de situatie van inwoners met een laag inkomen. Hiervoor hebben we verschillende projecten gerealiseerd, zoals het kindpakket in samenwerking met Stichting Leergeld, Jeugd Sportfonds en Jeugd Cultuurfonds en de kleding- en schoenenbonnen actie (172 gezinnen). In 2016 heeft Stichting Leergeld € 100.000 subsidie ontvangen, waarvan € 25.000 voor Jeugd Sportfonds en € 15.000 voor Jeugd Cultuurfonds. In 2016 zijn 241 kinderen bereikt, een verdubbeling ten opzichte van 2015. Daarnaast waren er 719 deelnemers voor de collectieve zorgverzekering, heeft de voedselbank subsidie gekregen en waren er 30 deelnemers van het energieproject.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Het bestaande pakket (voor inwoners met laag inkomen en hoge zorgkosten) is uitgebreid met een tweede pakket (voor inwoners met laag inkomen en lage zorgkosten). In het najaar zijn twee preventiemedewerkers aangesteld om toekomstige schulden te voorkomen. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor het opstellen van een preventieplan schuldhulpverlening, We hebben diverse activiteiten uitgevoerd om het beleid te realiseren en hebben gericht onze inwoners benaderd. Verder hebben we de Rabobank in contact gebracht met Sociaal Steunpunt Ooststellingwerf voor mogelijke ondersteuning.

Wat merkt de inwoner ervan?

Enerzijds merkt de inwoner dit direct in zijn portemonnee en anderzijds kan de inwoner een beroep doen op diensten en/of ondersteuning die door ons betaald wordt. Hierdoor ontvangt de inwoner meer directe, materiële, ondersteuning in de vorm van een voorziening in natura of een geldbedrag.

Toelichting belangrijkste afwijkingen

In onderstaand overzicht lichten we de afwijkingen in de ‘overige baten en lasten’ > € 25.000 toe.

bedragen x € 1.000

Belangrijkste afwijkingen programma 1

Verschil

Jeugd

963 V

Maatwerkvoorziening natura materieel

102 V

Maatschappelijke begeleiding en opvang

45 V

Maatwerkvoorziening natura immaterieel

1.151 V

Participatie

157 V

Levensonderhoud

414 V

Bijzondere bijstand

- 57 N

Reserve Sociaal Domein

-2.215 N

Overige kleine afwijkingen

11 V

Totaal afwijkingen

571 V

Thema Jeugd, voordeel € 963.000 (het resultaat komt ten gunste van de reserve Sociaal Domein)

We begroten Jeugd budgettair neutraal. Het voordeel ten opzichte van de begroting is onder andere ontstaan door lagere afrekening SVB over 2015/2016 ad € 100.000. De uitgaven op het gebied van veiligheid, jeugdreclassering en opvang jeugd liggen in lijn met voorgaand jaar (€ 750.000), maar omdat we heel jeugd budgettair neutraal begroten is hier een voordeel ontstaan van € 294.000. Daarnaast is er een voordeel ontstaan van € 569.000 op individuele voorzieningen jeugd. Dit wordt met name veroorzaakt door de afwikkeling van 2015 met het SDF.

Thema WMO (incl. AWBZ), voordeel € 1.297.000

Maatwerkvoorzieningen natura materieel, voordeel € 102.000 (dit voordeel komt ten gunste van de reserve Sociaal Domein)

  • Woningaanpassingen, voordeel € 70.000. In 2016 zijn er in totaal 18 woningaanpassingen uitgevoerd, onder meer bij appartementencomplex Oostenburg. Hier is in overleg met bewoners, VAC en Woon-Friesland (in cofinanciering) een inpandige rolstoellift aangebracht, is de hellingbaan minder steil gemaakt en zijn ondergrondse afvalcontainers geplaatst zodat de (oudere en minder valide) bewoners niet langer zware containers naar de straat hoeven te rollen. Er is een grote woningaanpassing geweest in 2016. Eind 2016 is er nog wel een aanvraag voor een aanpassing van € 45.000 toegekend, maar de kosten worden pas in 2017 gemaakt en geboekt.
  • Hulpmiddelen, voordeel € 32.000. We verstrekken steeds meer hulpmiddelen uit depot (depot Heerenveen is ook voor OWO opengesteld), waardoor minder maatwerk wordt verstrekt. In 2016 zijn 98 hulpmiddelen verstrekt, 25 nieuwe en 73 uit depot, een her-verstrekkingspercentage van 74,5% (ter vergelijk 2015: totaal 85 verstrekkingen, 19 x nieuw en 66 x depot).

Maatschappelijke begeleiding en opvang, voordeel € 45.000
Voordeel is ontstaan door de hogere vergoeding die we hebben ontvangen van het COA voor de statushouders. De trajecten die met deze statushouders zijn gestart lopen door in 2017. Het voorstel is om dit voordeel beschikbaar te houden voor deze doelgroep in 2017. Zie ook paragraaf 2.4 bestemming resultaat 2016.

Maatwerkvoorziening natura immaterieel, voordeel € 1.151.000 (dit voordeel komt ten gunste van de reserve Sociaal Domein)

  • WMO hulp bij het huishouden (hh), voordeel € 345.000. Het grootste voordeel wordt bereikt omdat er geen onvoorziene uitgaven zijn geweest die wel begroot waren (€ 208.000). Het overige voordeel is gerealiseerd doordat het mogelijk is geworden, via bestuurlijk aanbesteden, dat alle zorgaanbieders huishoudelijke hulp mogen leveren. Hierdoor is het mogelijk dat er combinaties met bijvoorbeeld begeleiding gemaakt worden en er daardoor minder hulpverleners bij de klanten over de vloer komen. Inmiddels zijn er 7 aanbieders die hh leveren (voorheen 2). In totaal waren er 569 indicaties, in 2015 waren dat 585 indicaties. Degene die daadwerkelijk hh nodig heeft ontvangt het ook. In zijn algemeenheid is de lijn te bespeuren dat degene die het zelf kan betalen, het zelf inkoopt. Belanghebbenden maken een afweging of via de gemeente regelen en een eigen bijdrage betalen of het zelf regelen en zelf betalen. Voor nieuwe aanvragers wordt indien men kiest voor de 2 grootste aanbieders of geen keuze maakt, dienstverlening aan huis ingezet. De kosten hiervan zijn lager dan de andere hh producten.
  • Begeleiding AWBZ, voordeel € 385.000. Het grootste verschil is te verklaren door een ontvangen bijdrage van Leeuwarden van € 209.000 voor ambulante begeleiding. Deze taak is in 2016 naar de regio gemeenten gegaan. De ontvangsten zijn gebaseerd op een inschatting van de centrum gemeente, terwijl wij deze kosten in de praktijk al uit het reguliere budget begeleiding betalen. Daarnaast geldt hier ook dat door het mogelijk maken van combinaties met hulp bij het huishouden er minder hulpverleners bij klanten aanwezig zijn.
  • Vervoersvoorzieningen, voordeel € 49.000. Dit betreft in hoofdzaak vergoedingen voor inwoners die niet met het collectief taxivervoer reizen. Het aantal vervoersbewegingen fluctueert en dus de uitgaven ook.
  • Voordeel van € 371.00 in verband met afrekeningen SVB (PGB's) 2015 en 2016.

Thema Participatie, voordeel € 157.000

Voordeel bestaat uit een extra ontvangen van € 124.000* voor huisvesting vergunninghouders van het Rijk. Deze bate was wel aangekondigd in diverse circulaires, maar het exacte bedrag was lang onbekend. Wij hebben de huidige uitgaven voor deze specifieke groep binnen onze normale begroting op kunnen vangen. Het overige voordeel is ontstaan, doordat een aantal trajecten pas in een laat stadium van 2016 zijn ingekocht, deze trajecten lopen in 2017 door.

Thema Inkomensverstrekking, voordeel € 378.000

Levensonderhoud, voordeel € 414.000

  • WWB, voordeel € 550.000. Het geraamd aantal uitkeringsgerechtigden bedroeg (na aanpassing bij 1e marap) 550. Dit komt redelijk overeen met de gerealiseerde 555. Echter er was geraamd dat de gemiddelde last € 14.125 per uitkeringsgerechtigde zou zijn, dit bleek ongeveer € 13.400 te zijn. Hierdoor is een voordeel ontstaan van € 400.000. Daarnaast is er een voordeel ontstaan van € 150.000 in verband met de mutatie in de voorziening dubieuze debiteuren SozaWe.
  • BBZ (besluit bijstandsverlening zelfstandigen), nadeel € 66.000. Ten aanzien van de BBZ wordt door het ministerie op basis van opgaven uit het verleden gelden beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de BBZ. Vanuit de afrekening is vast komen te staan dat wij over 2016 een terugbetaalverplichting hebben, waardoor er een nadeel is ontstaan.
  • Loonkostensubsidie, nadeel € 70.000. Bij de tweede marap was een voordeel van € 70.000 gemeld, echter we krijgen niet meer subsidie dan dat we daadwerkelijk verstrekken. De aanpassing van de bate is abusievelijk niet meegenomen als begrotingswijziging.  

Bijzondere bijstand, nadeel € 57.000

  • Bijzondere bijstand, nadeel € 72.000. De uitgaven zitten met name in de gestegen lasten kosten bewindvoering. Aantal bewindvoeringen is gestegen van 117 in 2013 naar 220 in 2016. Bij de 1e en 2e marap is hiervoor € 300.000 toegevoegd aan dit budget. Een plan van aanpak om kosten terug te dringen, maar wel juiste ondersteuning te leveren, is in de maak. Dit blijft echter kosten met zich meebrengen door bijvoorbeeld meer inzet budgetbeheer vanuit de Kredietbank, waarvoor kosten schuldhulpverlening weer stijgen.
  • Schuldhulpverlening, voordeel € 15.000. Vanwege (in 2014 gemaakte) afspraken met de Kredietbank zijn de uitgaven verlaagd. We helpen iedere inwoner maar helpen niet iedereen met alle soorten ondersteuning. Bijvoorbeeld stabilisatie (betaling vaste lasten) staat voor iedereen open, sanering van schulden staat open voor degene die daartoe zelf geschikt is. Het is nog te vroeg om te concluderen dat het aanstellen van medewerkers preventie binnen het externe gebiedsteam (najaar 2016) al financiële gevolgen heeft gehad. Vanuit dit budget wordt ook schuldhulpverlening aan (ex)ondernemers betaald, in 2016 zijn hierdoor 10 (ex)ondernemers geholpen.

Reserve Sociaal Domein, nadeel € 2.215.000

Betreft de toevoeging van thema 1, Jeugd € 963.000, de toevoeging van het resultaat van thema 2, maatwerkvoorziening natura materieel ad € 102.000 en de toevoeging van het resultaat van thema 2, maatwerkvoorziening natura immaterieel ad € 1.105.000.

Er is zowel bij de onttrekkingen (voordeel) als bij de toevoegingen (nadeel) een resultaat ontstaan van € 100.000*. Dit is veroorzaakt omdat de (geraamde) onttrekking ten behoeve van het participatiebudget € 100.000 gesaldeerd was opgenomen in de begroting (vanuit de tweede management rapportage) met de (geraamde) toevoegingen vanuit de WMO van € 291.000.
* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten opgenomen in paragraaf 5.8